Vật liệu bền vững (Sustainable Materials), hay còn gọi là vật liệu xanh, là những loại vật liệu được sản xuất, sử dụng và xử lý trong suốt vòng đời của chúng mà giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người, đồng thời đảm bảo tính kinh tế và xã hội.

Các đặc điểm chính của vật liệu bền vững bao gồm:

• Nguồn gốc: Thường được khai thác từ các nguồn tài nguyên tái tạo hoặc có sẵn dồi dào trong tự nhiên, hoặc là vật liệu tái chế, phế thải từ các ngành công nghiệp khác. Quá trình khai thác không gây suy thoái môi trường nghiêm trọng.
• Sản xuất: Quy trình sản xuất tiêu tốn ít năng lượng, nước và tài nguyên, đồng thời tạo ra lượng khí thải và chất thải độc hại thấp.
• Sử dụng: An toàn cho sức khỏe người sử dụng, không phát thải các chất độc hại vào môi trường không khí hoặc nước trong quá trình sử dụng. Có độ bền cao, tuổi thọ dài, giảm thiểu nhu cầu thay thế và sửa chữa.
• Vòng đời cuối: Có khả năng tái sử dụng, tái chế hoặc phân hủy sinh học một cách dễ dàng và an toàn sau khi hết tuổi thọ sử dụng.
• Tính kinh tế: Mặc dù chi phí ban đầu có thể cao hơn một số vật liệu truyền thống, nhưng về lâu dài, vật liệu bền vững có thể giúp tiết kiệm chi phí vận hành (ví dụ: giảm tiêu thụ năng lượng nhờ tính năng cách nhiệt) và chi phí xử lý chất thải.
• Tính xã hội: Góp phần tạo ra môi trường sống và làm việc lành mạnh hơn cho cộng đồng, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương thông qua việc sử dụng nguồn vật liệu và lao động tại chỗ.

Ứng dụng của vật liệu bền vững:

Vật liệu bền vững ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống và sản xuất:

• Trong xây dựng: Đây là lĩnh vực đi đầu trong việc ứng dụng vật liệu bền vững để tạo ra các công trình xanh, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường.
  • Gạch không nung: Sử dụng xi măng, tro bay, xỉ lò cao thay vì đất sét nung, giúp tiết kiệm tài nguyên đất và giảm khí thải CO2.
  • Bê tông nhẹ: Có trọng lượng nhẹ hơn bê tông truyền thống, giảm tải trọng cho kết cấu, tiết kiệm năng lượng vận chuyển và có tính cách âm, cách nhiệt tốt.
  • Vật liệu cách nhiệt từ thiên nhiên: Rơm, len, bông, gỗ tái chế được sử dụng làm vật liệu cách nhiệt, giúp giảm tiêu thụ năng lượng cho hệ thống sưởi và làm mát.
  • Kính tiết kiệm năng lượng (Low-E): Hạn chế truyền nhiệt qua cửa kính, giảm tải cho hệ thống điều hòa không khí.
  • Gỗ công nghiệp (ván ép, MDF, HDF) từ rừng trồng hoặc gỗ tái chế: Giảm áp lực khai thác gỗ tự nhiên.
  • Sơn sinh thái: Ít chứa hóa chất độc hại, an toàn cho sức khỏe người sử dụng và môi trường.
  • Vật liệu tái chế: Sử dụng gạch, đá, kim loại, nhựa tái chế trong các hạng mục xây dựng.
  • Tre: Vật liệu có tốc độ phát triển nhanh, độ bền cao, được sử dụng trong kết cấu, nội thất và trang trí.
  • Đất nện, Cob (hỗn hợp rơm, đất, vôi): Các kỹ thuật xây dựng truyền thống sử dụng vật liệu tự nhiên sẵn có.
  • Nút bần: Có tính cách âm, cách nhiệt tốt, là vật liệu tái tạo.
• Trong công nghiệp: Các ngành công nghiệp đang dần chuyển đổi sang sử dụng vật liệu bền vững để giảm thiểu tác động môi trường và đáp ứng yêu cầu của thị trường.
  • Ngành ô tô: Sử dụng nhựa tái chế, vật liệu sinh học (da nhân tạo từ thực vật), nhôm và sắt tái chế để giảm trọng lượng xe, tiết kiệm nhiên liệu và giảm rác thải sản xuất.
  • Ngành dệt may: Sử dụng sợi hữu cơ (cotton hữu cơ), sợi tái chế từ nhựa hoặc quần áo cũ, vật liệu có nguồn gốc từ thực vật (tre, gai dầu).
  • Ngành bao bì: Sử dụng giấy, bìa carton tái chế, nhựa sinh học, vật liệu phân hủy sinh học để làm bao bì sản phẩm, giảm thiểu rác thải nhựa.
  • Ngành sản xuất nội thất: Sử dụng gỗ từ rừng trồng bền vững, gỗ tái chế, tre, mây, các vật liệu không độc hại cho sản xuất đồ nội thất.
• Trong đời sống hàng ngày: Vật liệu bền vững xuất hiện ngày càng nhiều trong các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày.
  • Đồ gia dụng: Sản phẩm làm từ nhựa tái chế, tre, gỗ, kim loại tái chế.
  • Bao bì sản phẩm: Túi giấy, túi vải tái sử dụng thay cho túi ni lông; hộp đựng thực phẩm làm từ vật liệu phân hủy sinh học.
  • Sản phẩm cá nhân: Bàn chải tre, ống hút tre/inox tái sử dụng.

Việc sử dụng vật liệu bền vững không chỉ là trách nhiệm với môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đây là xu hướng phát triển tất yếu trên toàn cầu, đòi hỏi sự chung tay của cả nhà sản xuất, doanh nghiệp và người tiêu dùng.